زیارت عاشورا دارای مضامینی است که همانند خورشیدی، تاریکی جهل را کنار می‌زند و راه رسیدن به خداوند را روشن می‌سازد. اینکه بسیاری از علما بارها مداومت بر خواندن این زیارت را سفارش کرده‌اند هم به‌دلیل این مضامین است و هم به‌دلیل این‌که هر روز باید موضع و نسبت خود را با مفاهیم آن مشخص کنیم.

نباید فراموش کنیم وظایفی داریم و باید با راهنمایی این زیارت و ادعیه‌هایی که توسط اهل بیت(ع) به ما رسیده است تکالیف‌مان را انجام دهیم. مگر نه اینکه دشمنان دین و انسانیت هر لحظه برای خاموش کردن نور ایمان در قلوب انسان‌ها تلاش می‌کنند و روزی نیست که دشمنی و دسیسه‌چینی‌شان را تعطیل کنند؟ در مقابل اگر متوجه شرایط خود و دنیای‌مان نباشیم در برابر این هجمه‌ها(گاهی بدون آن‌که متوجه شویم) مغلوب می‌شویم.

البته فراموش نکنیم ایمان و تقوا و عمل صالح باید روزی‌مان شود. دشمن‌شناسی باید رزق ما باشد و هر لحظه احتیاج‌مان به آن زیادتر شود و از خداوند بخواهیم توفق آن‌را نصیب ما بفرماید.
 
عبارتی در زیارت عاشورا آمده که از این رزق می‌گوید و ما آن‌را از خداوند طلب می‌کنیم. در این فراز از خداوند معرفت و شناخت اهل بیت(ع) و دشمنان ایشان را می‌خواهیم و می‌گوییم: «فَاَسْئَلُ اللَّهَ الَّذی اَکْرَمَنی بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ مَعْرِفَةِ اَوْلِیاَّئِکُمْ وَ رَزَقَنِی الْبَراَّئَةَ مِنْ اَعْداَّئِکُمْ...؛ و درخواست کنم از خدائی که مرا گرامی داشت به‌وسیله معرفت شما و معرفت دوستان‌تان و همیشه بیزاری از دشمنان شما را روزی من فرماید...»

راغب در المفردات می‌گوید: «رزق در لغت به معنی عطا و بخشش مستمر است.» همچنین علامه طباطبایی می‌گوید: «رزق در اصطلاح به هر چیزی‌که مایه دوام حیات مخلوقات زنده است گویند. در واقع رزق موهبت و بخششی است از ناحیه خدای متعال به بندگانش، بدون اینکه استحقاق آن را داشته باشند.»(المیزان، ج۳، ص۱۳۷)

شاید بتوانیم «استحقاق» را در دشمن‌شناسی، همان «عدم توانایی» بدانیم که مستحقیم خداوند آن‌را به ما اعطا بفرماید. زیرا در بسیاری از اوقات ما نمی‌توانیم دشمنان حقیقی خدا، اهل بیت(ع) و دشمنان خودمان را از دوستان‌مان تشخیص دهیم زیرا دشمن مکار است و همیشه با مکر جلو می‌آید.

در قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) اشارات متعددی به دشمن شده که هم آنها را معرفی و هم از ما می‌خواهد آن را بشناسیم. در قرآن کلمات مرتبط با دشمن "عدو، مکر، کید، خدع، نفاق" دیده می شود.
 
عداوت آن است که در ظاهر دشمنی‌اش را نشان می‌دهد طوری‌که رفتارهای او آزار دهنده است. مکر آن است که دائم در حال نیرنگ زدن و به‌کارگیری خدعه است. که به بیان استاد مصطفی مراغی در تفسیر خود: «مکر در اصل تدبیر مخفی است که مکر شده را نسبت به آنچه که گمان نمی‌کرد می‌کشاند و غالبا در تدبیر سوء و ناپسند به کار می‌رود.» کید یعنی دشمن دائما در تلاش است برای حیله و نیرنگ که حالتی غیرعامدانه ندارد و همیشه آگاهانه و با نیت دشمنی است.

خدع هم آن است که با پنهان کردن خود دشمنی می‌کند، مؤمنین را فریب داده و برعلیه آنان اقداماتی انجام می‌دهد که آنها را از سر راه بردارد. نفاق نیز آن است که در لباس دوست، دشمنی کند و مرموزانه در جامعه ایمانی وارد شود. در مورد دشمن و مشتقات آن که کافران نیز جزوشان هستند، بیش از هزار آیه در قرآن داریم. آیاتی برای هموار کردن راه دشمن‌شناسی.
 
مهترین وظیفه مؤمنان شناخت دشمنان حقیقی است و دفع شرارت آنها، زیرا دشمن تمام تلاشش این است که ما را از معارف دین و آگاهی‌هایی که در این زمینه وجود دارد دور کنند و به سمت خود بکشند. دشمن کارش این است که زشتی‌ها را زیبا و زیبایی‌ها را زشت نشان دهد. دشمن طوری به اهل تقوا حمله معنوی و شخصیتی می‌کند که کم توان شده و دین‌مداری و رعایت آداب دینی را باعث سرشکستگی خود بدانند.

دشمن به رفتارهای دینی، مناسک دینی، آداب اخلاقی که باعث آرامش فرد و جامعه می‌شود، وحدت، عدالت، دوستی، محبت و هر چیزی زیبایی در بندگان خدا حمله می‌کند و با توسل به هر چیزی‌که بتواند با آن اهل تقوا را تحقیر کند و ناامیدشان کند سعی دارد در راه رسیدن بندگان به‌خدا سدی محکم ایجاد کند. در این میان، اهل تقوا باید به‌طور آشکارا در محبت ورزیدن به خدا و اهل بیت(علیهم السلام) و برائت از دشمنان تلاش کنند. اهل تقوا باید در مقابل حیله‌های دشمن تدابیر مختلفی داشته باشند و اگر می‌خواهند دشمن‌شناس شوند باید به دستورات قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) مراجعه کنند.

آیات و روایات در این موضوع تذکرات متعددی دارند و به‌وضوح نقشه راه مقابله با دشمنان را برای ما طراحی کرده‌اند. امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «دشمن طرح‌های مکارانه دارد ولی شما هیچ‌گونه برنامه جهت خنثی سازی طرح‌های آنان ندارید، به محدوده‌های تحت اختیار شما حمله می‌کنند و آنها را تصرف می‌کنند و شما ناراحت نمی‌شوید، دشمن در مبارزه با شما به خواب نمی‌رود ولی شما در غفلت و فراموش‌کاری هستید به‌خدا سوگند چنین افراد (بی‌برنامه و بی‌تفاوت و غافل) شکست خورده و مغلوبند.»(نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 34) دشمن‌شناسی نه‌تنها رزق است بلکه توان مقابله با آن در هر لحظه و ساعت عمر نیز باید روزی مؤمنان شود.